In mijn vorige blog over emoties, heb ik verteld hoe emoties ontstaan binnen jouw kindertijd. Emoties spelen een belangrijke rol bij jouw eetgedrag, in deze blog wil ik het gaan hebben over hoe jouw geschiedenis jouw eetgedrag beïnvloedt. Als je mijn vorige blog niet gelezen hebt, dan raad ik je dat aan om eerst te doen door hier te klikken.
Hoe worden overtuigingen en gedrag gevormd?
Overtuigingen en gedrag hebben invloed op onze emoties. Bijvoorbeeld, jij hebt vanaf jongs af aan de overtuiging ontwikkeld dat een examen belangrijk is voor jouw toekomst, je voelt je dan een stuk angstiger voor een examen dan iemand die dit niet heeft meegekregen.
Overtuigingen en gedrag worden ontwikkeld naarmate we onszelf ontwikkelen. Als kleine baby zijn we honderd procent afhankelijk. We zijn praktisch ‘hulpeloos’. Zonder de verzorgers gaat een baby grof gezegd dood. Zelfs na het besef dat de wereld meer is dan alleen onze verzorgers, zijn we voor het grootste deel nog steeds afhankelijk. Je moet dus leren vertrouwen op je verzorgers. Je leven ligt letterlijk in handen van je verzorgers.
Als kind nemen we zonder nadenken dingen over van onze ouders. ‘Niet met vreemde praten, die zijn gevaarlijk’, het hele verhaal rondom Sinterklaas, of dat vuur heet is en pijn doet. We testen het niet uit, we geloven het.
Er is een kleine kans dat je ooit jouw hand in het vuur hebt gestoken voordat je geloofde dat dit pijnlijk was. We vertrouwen onze verzorgers, en nemen zonder blikken of blozen bepaalde dingen over. Dit komt omdat we vanaf onze geboorte hebben geleerd dat wij onze verzorgers moeten vertrouwen.
Kijk eens naar Sinterklaas, het is niet waar. Kinderen geloven dit met heel hun hart. Hier is niets mis mee, het is normaal dat kinderen hierin geloven. De verzorgers, die je hebt moeten leren vertrouwen zeggen dat, de maatschappij is hierop ingespeeld. Kinderen hebben de volledige overtuiging dat hij bestaat.
Op latere leeftijd krijg je als kind te horen dat het niet waar is. Als kind ga je dit onderzoeken en testen en krijg je vervolgens de bevestiging dat het inderdaad een sprookje is.
Overtuigingen hebben invloed op je eetgedrag.
Wanneer we dezelfde soort overtuigingen als kind creëren over ons lichaam, over voeding, over onze shape/maat en het algehele zelfbeeld, geloven we dit dus net zo diep als dat we in Sinterklaas deden. We onderzoeken het niet, we nemen het aan. De maatschappij is hier net zo goed op ingespeeld als op het Sinterklaasverhaal.
Het enige verschil is dat, er over deze overtuigingen niemand ons apart neemt en vertelt ‘hey, dit is eigenlijk niet waar’. De overtuigingen die niet worden ontkracht vanaf jongs af aan, blijf je dus geloven tot iemand misschien ooit het tegendeel laat zien. Deze overtuigingen hebben impact op onze emoties en in combinatie met onze gedachten leidt dit tot hoe we ons gedragen. Hierom hebben onze eerdere ervaringen invloed op ons huidige gedrag.
Vanaf jongs af aan ervaring met diëten
Een groot deel van de mensen die een uitdagende negatieve relatie hebben met voeding, hebben vaak vanaf jongs af aan al ervaring met diëten. Dit is vaak verteld door de omgeving, of de kinderen die naar een ‘afvalclub’ of diëtist werden gestuurd. Eerdere (negatieve) ervaringen rondom diëten, hebben dus impact op jouw huidige relatie met voeding.
Denk eens aan de overtuigingen die er gevormd zijn wanneer je uit een omgeving komt waar je bent gebodyshamed, waar je is verteld dat je MOET afvallen om geaccepteerd te worden, waar je naar een diëtist werd gestuurd omdat er iets ‘mis’ was met je, of waar een verzorger zelf altijd aan het diëten of aan het klagen was over zijn/haar lichaam.
We nemen dit over, vaak zonder onderzoek of twijfel. Want nogmaals, je weet niet beter dan je omgeving te moeten vertrouwen.
En denk dan eens aan de emoties die iemand hier op latere leeftijd bij kan voelen:
- Het gevoel van ‘anders’ zijn.
- Schaamte over jezelf.
- Je gewicht.
- Je fysiek.
Je hebt misschien spijt dat je ooit bepaalde dingen hebt gegeten of je begint met geloven dat jouw gewicht een hele belangrijke rol speelt, dat je gewicht bepaald wat jij waard bent of dat je alleen bij gewichtsverlies geaccepteerd wordt door je omgeving.
Wat denk jij wat er gebeurt als je jezelf deze overtuigingen blijft opleggen? En nooit gewezen wordt op het tegendeel?
Wat denk jij dat iemand zou doen, die zich zo over zichzelf voelt?
Denk aan de impact op het gedrag in het algemeen, verstoord eetgedrag, eetstoornissen, overmatig sporten. Vaak alles om zo ‘dun’ mogelijk te zijn, er is immers geleerd dat dit zo belangrijk is.
Op zoek naar bevestiging
Je ziet vaak hoe kinderen waarden leggen aan de bevestiging van hun vertrouwde omgeving. Kinderen nemen iedere tekening mee naar huis, laten aan iedereen hun zwemdiploma zien, en laten hun vriendjes vol trots zien wat ze voor hun verjaardag hebben gekregen.
Het enige is wat kinderen willen is bevestiging, als dat gebaseerd is op gewicht of fysiek gaan we heel ver voor deze bevestiging. Zelfs wanneer we volwassen zijn.
Als een recap; onze overtuigingen en houding beïnvloeden hoe wij ons voelen. Hoe we onszelf zien én ons gedrag.
We vormen overtuigingen gebaseerd op onze ervaringen en interacties met de wereld. Niet alleen onze vertrouwde omgeving kan onze overtuigingen over ons lichaam beïnvloeden, vaak begint het hier alleen. De hele maatschappij is gebaseerd op, dunner is beter, gewichtsverlies leidt tot geluk en succes, waarde zit in het uiterlijk etc.
Wat doen we met negatieve overtuigingen die gevormd zijn in ons verleden?
Waarom is het zo moeilijk deze ‘gewoon’ los te laten? Er zijn twee ‘biasen’ die het moeilijk maken om deze overtuigingen los te laten. De ‘conservatism bias’ en de ‘confirmation bias’. We hebben deze biasen allemaal.
Overtuigingen blijven namelijk bestaan, tot we onszelf laten uitdagen om deze cognitief of gedragsmatig te veranderen.
Conservatism bias.
Hier houden we vast aan onze overtuigingen, los van de nieuwe informatie. Bijvoorbeeld: iemand heeft geleerd dat diegene geen gewicht hoeft te verliezen om zich beter te voelen. Maar ondanks deze nieuwe informatie, is hetgeen wat deze persoon doet wanneer hij/zij zich minder voelt, het starten van een dieet. Het nog steeds vasthouden aan de oude informatie om zichzelf beter te voelen, ondanks de nieuwe informatie.
Confirmation bias.
Hier zijn we altijd op zoek naar de bevestiging van onze (negatieve) overtuigingen. Een voorbeeld: je zoekt of ziet alleen maar de dingen die passen bij jouw overtuiging. Iemand heeft bijvoorbeeld de overtuiging dat diegene zijn/haar lichaam het probleem is en daarom niet goed genoeg is zoals hij/zij is.
Wanneer deze persoon een moeilijke emotionele periode heeft, is dit direct gelinkt aan zijn/haar lichaam. ‘Ik voel mij slecht emotioneel, dit zal komen omdat ik dik ben’. ‘Als iemand mij afwijst, komt dat door mijn gewicht’. Vaak is dit dan dus niet waar.
Mensen vinden het heel moeilijk om los te komen van overtuigingen. Vast lopen is heel normaal, het heeft niets te maken met willen of niet willen. Overtuigingen zijn een grote reden dat iemand bijvoorbeeld heel graag aan haar/zijn levensstijl wilt werken, maar gedurende de verandering hapert.
De bovengenoemde biasen maken het moeilijk om hier los van te komen, we handelen onbewust, de hele dag door, naar de overtuigingen. Dit gebeurt zonder dat we het doorhebben, tot iemand ons bijvoorbeeld confronteert, of deze uitdaagt binnen gedrag.
Voorbeelden van overtuigingen
Als wij geloven dat de Kerstman echt is, heeft dit impact op ons gedrag. We doen mee aan de rituelen die iemand alleen doet wanneer hij/zij hierin gelooft. We gaan op kerstavond vroeg naar bed, zijn het hele jaar ‘braaf’ en proberen de Kerstman écht te zien wanneer hij langs komt.
Als we geloven dat koolhydraten slecht zijn en we zijn niet comfortabel met ons gewicht en ons fysiek. Dan heeft dit effect op ons gedrag omdat we onnodig koolhydraten als voedselgroep vermijden.
Als we geloven dat ons lichaam het meest belangrijkste/waardevolle ding is aan ons. En daar komt bij dat we alleen maar gezien worden wanneer we zo ‘dun’ mogelijk zijn. Voelen we als eerste wellicht een schaamte over wie we zijn en willen we deze schaamte vermijden. Dit doen we dan door ons gedrag te veranderen om ons gewicht te manipuleren.
Als we geloven dat we anders worden behandelt wanneer we ‘zwaarder’ zijn (helaas geld dit voor sommige van ons ook), gaan we ons gedrag veranderen om niet anders behandeld te worden.
Onze overtuigingen hebben dus ontzettend veel impact op ons gedrag.
Probleem binnen standaard fitness-coaching
Stel je voor, er komt een mevrouw binnen bij een fitness-coach. Gedurende haar hele jeugd en leven hangt zij een ontzettend hoge waarde aan gewicht en shape. Ze heeft de overtuiging dat zij dunner moet zijn en zij alleen waardig is als zij dat daadwerkelijk is. Deze mevrouw heeft veel eetregels, eet niet gevarieerd, niet na 1800 s avonds, leeft op flinke restricties door de weeks, om in het weekend te overeten en schommelt in gewicht.
Binnen de coaching krijgt zij een gevarieerd voedingsplan met meer eetmomenten. De mevrouw volgt dit plan voor weken, misschien wel maanden en dit gaat met groot succes. De mevrouw heeft het idee dat haar relatie met voeding verbetert.
De coach is tevreden en ziet deze cliënt als succesvol. En hier komen we op een punt wat ikzelf constant zie gebeuren binnen de fitnesswereld. Haar kern-overtuigingen, attitude en gedachten en gevoelens zijn niet aangeraakt. De mevrouw heeft alleen een gedragsmatige en tijdelijke oplossing gekregen voor een psychologisch probleem.
Dit kán alleen maar tijdelijk werken. Iemand blijft vastzitten met dezelfde overtuigen en wat er vaak gebeurt is dat iemand na loop van tijd terugvalt in oude (destructieve) patronen.
Stel je voor, deze mevrouw behaald haar ideale gewicht, denk je dat deze mevrouw het aandurft om te stoppen met diëten?
Denk je dat zij na het behalen van het doel, tevreden is?
Of haar leven volledig kan leven?
Nee, haar overtuigingen en hoe zij zichzelf ziet zijn namelijk hetzelfde gebleven.
De overtuigingen die wij hebben over onszelf, kunnen gedragsmatig niet worden opgelost. Hoeveel iemand ook afvalt of verandert. Ik hoop dat dat duidelijk is voor je. Aanpakken bij kern, hoe eng dit ook kan zijn.
Zelf aan de slag
Je weet nu meer over emoties en hoe het verleden, de maatschappij en jouw omgeving jouw huidige eetgedrag kunnen beïnvloeden. Hiermee zelf aan de slag gaan is echter moeilijk. Jezelf leren observeren, confronteren en weten wanneer een bias wordt toegepast vergt veel zelfkennis. Ben je hier nog niet, dan is het een goede investering om iemand in te schakelen die jou hiermee kan helpen.
Is dit voor jou geen optie, dan is het belangrijk dat jij jezelf, je overtuigingen en je gedachten dus gaat observeren. Welke overtuigingen staan in de weg om te doen wat JIJ wilt? Welk gedrag dient jou niet? Hoe kan je veranderingen toepassen vanuit beter willen voor jezelf, in plaats vanuit wat er niet goed is aan jou?
Kijk eens terug naar jouw verleden en probeer linkjes te leggen waarom jouw relatie met voeding en jouw relatie tot jouw lichaam is, zoals het nu is. Misschien komt dat niet door de negatieve overtuigingen over jezelf, maar door wat jij hebt meegekregen.
Onthoud dat er geen goed of fout is in de antwoorden of het observeren. Het biedt alleen ruimte om dingen voortaan anders aan te pakken.
